De link tussen religiositeit, spiritualiteit en suïcidaliteit!
Geloof beschermt in het algemeen tegen suïcide. Het is voor behandelaars in de ggz altijd fijn om te weten of iemand gelovig is en daar misschien steun aan heeft. Zeker als iemand suïcidaal is. Religiositeit staat echter niet gelijk aan steun. Mensen kunnen hiervan ook veel interne strijd ervaren. De een wordt minder suïcidaal door geloof, de ander meer.
Bart van den Brink – psychiater bij IHT/crisisdienst Eemland – en andere collega’s hebben onderzocht welke aspecten van religiositeit en spiritualiteit sterk samenhingen met lage suïcidaliteit. Dit onderzochten ze bij depressieve gelovige mensen. Twee aspecten zijn daarbij naar voren gekomen als belangrijk:
- Morele bezwaren tegen suïcide
- Het type beeld van iemands ‘Godsbeeld’; met andere woorden hoe iemand God ervaart.
Ze hebben dit op twee momenten gemeten. In de eerste meting waren er 155 deelnemers, in de tweede meting deden 59 daarvan opnieuw mee.
Beeldvorming over God
Er zijn in het algemeen twee beeldvormingen over God:
- Een God die mensen als machtig en steunend ervaren. Daarbij ervaart iemand positieve gevoelens.
- Een God die mensen als afstandelijk ervaren. Daarbij ervaart iemand gevoelens van angst en woede.
Wat blijkt? Sterke morele bezwaren én een beeld van God als positief ondersteunend, staan meestal in verband met verminderde suïcidale gedachten. Daar tegenover staat dat een negatief beeld van God meestal in verband staat met verhoogde suïcidale gedachten.
Wat komt er uit deze follow-up-studie?
Bij 59 van de originele 155 participanten met een depressieve episode is een vervolgmeting afgenomen in de vorm van vragenlijsten. Dit was vijftien maanden na de eerste deelname. Uit de resultaten is onder meer gebleken dat het volgende gebeurt wanneer de tijd verstrijkt:
- Mensen in een depressieve episode ervaren over tijd minder depressieve symptomen.
- De mindering in depressieve symptomen gaat hand in hand met minder suïcidale gedachten.
- Mensen bleven evenveel bezig met rituelen zoals bidden of naar de kerk gaan. Ook veranderden de morele bezwaren tegen suïcide niet over de tijd heen.
- Bij de daling in suïcidaliteit verandert het Godsbeeld mee. Wanneer iemand minder last had van depressieve symptomen, ontstond er vaker een positiever godsbeeld.
- De positieve aspecten van religiositeit gaan aanhoudend gepaard met minder suïcidaliteit.
Wat kan een behandelaar hiermee?
Het geloof kan voor mensen een belangrijke beschermende factor zijn tegen suïcidaliteit. Als een depressieve cliënt gelovig is, kun je vragen: “Hoe denk je dat jouw God aankijkt tegen suïcidaliteit? Is God steunend? Op welke manier dan?” Of: “Hoe kijkt jouw geloof aan tegen zelfdoding? Hoe zit dat voor jou persoonlijk?”
Met interesse kun je beter begrijpen hoe de cliënt in diens eigen religiositeit staat, ook in samenhang met de problemen waar de cliënt mee worstelt. Als je denkt dat je cliënt er baat bij kan hebben verder stil te staan bij diens relatie met God, dan kun je altijd aanraden om erover in gesprek te gaan met vrienden, familie, iemand uit de geloofsgemeenschap of natuurlijk een geestelijk verzorger. Dat hoef je niet allemaal op je te nemen als behandelaar.
Bart over de volgende stap
“We willen uitbreiden naar een breder concept van spiritualiteit. Door bijvoorbeeld ook te kijken naar innerlijke vrede. En daarnaast door ook breder te kijken naar andere geloven dan het christelijk geloof. Niet alleen bij deze onderzoeksgroep, maar ook bij andere patiëntengroepen.
Dit onderzoek is onderdeel van een promotieonderzoek vanuit de VU en het Kennisinstituut christelijke ggz (Kicg). Hierbij zijn Hanneke Schaap – Jonker en Arjan Braam als promotoren betrokken.
Ook ontwikkelen we met een aantal instellingen een Amerikaanse interventie voor de acute psychiatrische zorg door naar Nederland en België: SPIRIT. GGz Centraal heeft hierin een voortrekkersrol, samen met het Kicg. Hierbij zetten we een gespreksgroep volgens CGT-principes in om te praten over zingeving, vanuit meerdere perspectieven. Dit doen we om cliënten te steunen in hun problematiek.”
Wil je het artikel lezen?
Andere vragen over dit onderzoek?
Stuur dan een e-mail naar b.vandenbrink@ggzcentraal.nl